Koper ogrodowy – odmiany, uprawa, choroby

Koper ogrodowy jest bardzo popularną rośliną przyprawową chętnie uprawianą na całym świecie. Ze względu na jego powszechne zastosowanie, koper króluje również w naszych ogródkach. Roślina ta jest niewymagająca w uprawie i bez problemu można siać go przez cały rok. Poznajmy tajniki uprawy kopru, zarówno w ogrodzie, jak i w doniczce.

Odmiany kopru ogrodowego

Koper, podobnie jak wszystkie inne rośliny ogrodowe posiada wiele odmian. Poszczególne odmiany kopru charakteryzują się różną zawartością olejku eterycznego.  

Spośród ciekawych odmian kopru wyróżnić można:

  • koper Ambrozja: jest to średnio wczesna odmiana o wysokiej zawartości olejków eterycznych; daje duży plon nadający się do spożywania na świeżo, do suszenia oraz mrożenia; odmiana Ambrozja jest odporna na choroby;
  • odmiana Herkules: jest to bardzo plenna odmiana o liściach w kolorze ciemnozielonym; zaletą jej jest wysoka odporność na suszę;
  • odmiana Kozak: wczesna odmiana o niewielkich listkach w odcieniu niebieskozielonym i bardzo silnym aromacie; 
  • odmiana Szmaragd: średnio wczesna, popularna odmiana o małych zielonych listkach z woskowym nalotem; odmiana bardzo plenna, nadaje się do bezpośredniego spożycia oraz jako dodatek do kiszenia warzyw; koper odmiany Szmaragd jest bardzo aromatyczny, pozbawiony antocyjanu, posiadający natomiast dużą zawartość witaminy C; podobnie jak odmiana Herkules, koper Szmaragd jest rośliną odporną na suszę; 
  • odmiana Lukullus: wczesna odmiana o drobnych i delikatnych listkach; nadaje się do spożycia na surowo, a także do przetwórstwa, suszenia i mrożenia; odmiana ta odporna jest na choroby 
  • odmiana Turkus: wczesna odmiana o większych, ciemnozielonych liściach z woskowym nalotem; zawiera witaminę C oraz karoten; odmiana ta polecana jest do bezpośredniego spożycia, a także jako dodatek do kiszonych warzyw; groch Turkus odporny jest na choroby; 
  • odmiana Amat: średnio wczesna odmiana kopru; nadaje się do spożycia na surowo, a także jako dodatek do kiszonych warzyw.

Koper ogrodowy a koper włoski 

Koper ogrodowy i koper włoski pochodzą co prawda z tej samej rodziny, są to jednak zupełnie różne rośliny:

  • Koper zwyczajny (Anethumgraveolens), nazywany popularnie koperkiem, jest powszechnie uprawianą rośliną jednoroczną. 
  • Koper włoski (Foeniculumvulgare), inaczej nazywany fenkułem, jest dwuletnią lub wieloletnią rośliną. Zasadniczą cechą różniącą obie rośliny jest to, że w przypadku fenkułu głównym walorem spożywczym są nie liście, jak w przypadku kopru zwyczajnego, ale bulwa. Rośliny różnią się też smakiem – smak fenkuła jest bardzo wyrazisty i lekko anyżowy. 

Co ciekawe, w sklepach znaleźć można również koper ozdobny, czyli aminek egipski (Ammi visnaga), przypominający z wyglądu koper włoski. Ma okazałe białe kwiaty i nadaje się do uprawy jako kwiat cięty.

Uprawa kopru ogrodowego

Koper ogrodowy jest jednoroczną rośliną łatwą w uprawie i niewymagającą szczególnej pielęgnacji. Jeśli chcemy skorzystać z młodego koperku, dobrze jest wysiać go już w kwietniu. Wysiew warto ponawiać co 2-3 tygodnie, uzyskamy wówczas plon przez całe lato. Warto wiedzieć, że na początku uprawy koper wymaga przerywania.

Dobrym towarzystwem dla kopru jest brokuł, burak, fasola, ziemniaki, sałata, ogórek, marchew, kukurydza i jarmuż. Nie poleca się siania tej rośliny przy innych roślinach z rodziny selerowatych, do której należy koper: selerze korzeniowym, selerze naciowym, kolendrze, lubczyku ogrodowym, koprze włoskim i kminku.

> Dowiedz się też: Jak uprawiać brokuł?

Stanowisko dla kopru ogrodowego

Najlepszym stanowiskiem do uprawy kopru ogrodowego jest stanowisko ciepłe, słoneczne i osłonięte od wiatru. Koper będzie rósł zdecydowanie gorzej w miejscach zacienionych i bardzo wilgotnych. Oprócz gruntu, koper ogrodowy można siać w tunelach foliowych, szklarniach i doniczkach.

Gleba odpowiednia do uprawy kopru powinna być przepuszczalna, żyzna, próchnicza i dobrze spulchniona. Nie może być ani zbyt sucha, ani przesadnie wilgotna. Idealny odczyn gruntu pod uprawę kopru ogrodowego to lekko kwaśny do obojętnego (pH 6,5-7). Koper ogrodowy najlepiej rośnie na stanowiskach w drugim i trzecim roku po oborniku.

Przedplon

Podobnie jak nie zaleca się dla kopru sąsiedztwa innych roślin z rodziny selerowatych, nie jest polecane również sianie kopru bezpośrednio po uprawie innych roślin z tej rodziny. Koper nie powinien być zatem siany na stanowiskach po uprawie takich roślin, jak: arcydzięgiel litwor, kminek, lubczyk ogrodowy, pasternak, seler naciowy, seler korzeniowy, marchew, fenkuł, kolendra, lubczyk czy kminek. Zmniejsza to ryzyko wystąpienia chorób i szkodników atakujących koper ogrodowy. Aby uniknąć problemów tego typu, warto również pamiętać o zmianowaniu. Kopru nie należy wysiewać na tym samym stanowisku co poprzednio przez okres 3-4 lat. 

Dobrym przedplonem w uprawie kopru ogrodowego są za to rośliny motylkowe. Korzystnie wpływają one na żyzność gleby oraz wzbogacają ją w makro i mikroskładniki. Koper można uprawiać także po roślinach okopowych.

hiacynt

Koper ogrodowy Herkules Zielony 5g - Nasiona - W. Legutko

Wysiew kopru ogrodowego  

Siew kopru ogrodowego do gruntu następuje od końca kwietna do końca września. Nasiona kiełkują już po 14 dniach, a okres wegetacji rośliny jest bardzo krótki (45-50 dni), dlatego warto dosiewać koper, aby dłużej cieszyć się plonami. 

Przed wysiewem nasion glebę należy dobrze spulchnić i wyrównać, a także odchwaścić i pousuwać wszelkie kamienie. Po wysiewie natomiast ziemię trzeba lekko przyklepać i porządnie podlać.

Nasiona kopru można zasiewać na dwa sposoby:

  • sianie w rzędach: przy tej metodzie najpierw należy wykonać rowki lub dołki na głębokość 2-3 cm; rzędy powinny być oddzielone od siebie co ok. 15-30 cm, w zależności od tego, czy zamierzamy wykorzystać jedynie liście, czy zarówno liście, jak i nasiona;
  • siew rzutowy: polega on na rozrzucaniu nasion na grządkę i przyklepywaniu ich ziemią. 

W każdym przypadku miejsca wysiewu nasion należy obficie podlać.  

Podlewanie i nawożenie kopru

W uprawie kopru zwyczajnego zalecane jest umiarkowane jego podlewanie. Regularne podlewanie istotne jest natomiast w okresach suszy. Długotrwały brak wody skutkuje zamieraniem rośliny.

Nawożenie w uprawie amatorskiej kopru ogranicza się do nawiezienia ziemi przed siewem. Warto stosować nawozy organiczne. Koper rośnie najlepiej w drugim i trzecim roku po zastosowaniu obornika w dawce 4-6 kg na m². Tuż przed siewem nasion można zastosować kompost bezpośrednio odżywiający glebę.

> Dowiedz sie też: Jak uprawiać sałatę?

Zbiory kopru ogrodowego 

Koper ogrodowy można zbierać po ok. 4-6 tygodniach od siewu. Jeśli zrywając koperek będziemy urywać gałązki i łodyżki, w ich miejscu wyrosną nowe pędy. 

Najwięcej olejków eterycznych koper ma krótko przed kwitnieniem. Koper ogrodowy sadzi się także dla pozyskania nasion. Jeśli nie potrzebujemy nasion kopru, po kwitnieniu rośliny możemy ją ściąć. 

Uprawa kopru ogrodowego w doniczce

Koper ogrodowy można bez problemu uprawiać w doniczkach. Uprawa jest prosta, a nasiona można zasiać w doniczce z innymi warzywami, zwłaszcza ogórkami. Co więcej, w sklepach (również w naszym) znależć można zestawy nasion ogórka, do którego dołączany jest również koper. Z takim zestawem można wyhodować własne warzywa do kwaszenia i konserwowania. Przykładem jest zestaw TOP Ogórkowy z koprem stworzony przez zespół Plantet. W zestawie oprócz nasion znajduje się nawóz i agrowłóknina, dzięki czemu można od razu pzystąpić do domowej uprawy.

zestaw nasion ogórka i koperku

TOP Ogórkowo - Koperkowy

Doniczkę z koprem należy postawić na słonecznym stanowisku, jednak nie bezpośrednio na słońcu. Doskonale nadaje się do tego balkon od strony wschodniej lub zachodniej. Doniczka nie powinna być zbyt mała, ponieważ w małej koper będzie słabo rósł. Koper ogrodowy rośnie najlepiej w żyznej ziemi, w której ziarenka zasiewa się na głębokość 1-2 cm. 

Kopru nie powinno się nadmiernie podlewać, należy jednak dbać o to, aby nie zabrakło mu wody. Ziemia powinna być zawsze lekko wilgotna. Nie ma potrzeby nawożenia kopru w doniczce. Jedynie w przypadku wyjątkowo słabej ziemi można nawieść ją raz, czy dwa, najlepiej nawozem naturalnym.

Choroby kopru ogrodowego

Koper ogrodowy bardzo rzadko choruje. Czasami dopadają go jednak choroby grzybowe takie jak:

  • szara pleśń: najczęściej choroba ta atakuje roślinę w przypadku zbyt wysokiej wilgotności powietrza lub podłoża; przejawami choroby jest zmiana koloru liści na brunatny, pojawia się na nich również szary nalot z zarodnikami grzyba; 
  • zgnilizna twardzikowa: rozwojowi tej choroby także sprzyja nadmierna wilgoć; objawami tej choroby jest brązowienie liści oraz łodyg, które następnie gniją; w zaawansowanej fazie choroby na roślinie pojawia się biały nalot;
  • mączniak prawdziwy: objawem tej choroby jest jasnoszary nalot na wierzchniej stronie blaszki liściowej;
  • mączniak rzekomy: choroba ta przejawia się jasnymi plamami na liściach kopru, na spodzie liści pojawia się z kolei biały nalot. 

Zapobieganie chorobom kopru polega na głębokiej orce oraz starannym oczyszczeniu pola przed siewem. Warto również zaopatrywać się w nasiona z pewnego źródła, a także wybierać odmiany odporne na choroby.  

Szkodniki kopru ogrodowego

Najbardziej uciążliwym szkodnikiem kopru ogrodowego jest mszyca wierzbowo-marchwiowa. Na atak tego szkodnika roślina jest szczególnie narażona podczas pogody ciepłej i bezdeszczowej. Owad ten pożywia się sokiem z liści, które następnie żółkną. Prowadzi to do zamierania rośliny. Mszyca wierzbowo-marchwiowa może również przenosić choroby wirusowe.

Aby obniżyć ryzyko pojawienia się tego szkodnika, warto unikać siania obok kopru roślin z tej samej rodziny. Ważne jest również, aby nie siać kopru w okolicy wierzby, będącej żywicielem pierwotnym dla mszycy wierzbowo-marchwiowej. W przypadku ataku mszyc skuteczne są ekologiczne opryski, np. z czosnku, skrzypu, cebuli czy mniszka lekarskiego. 

Uprawa kopru nie nastręcza żadnych trudności. Warto zatem zasiać w ogrodzie czy w doniczce tę przyprawową roślinę, którą często wykorzystujemy w kuchni. Za każdym razem, gdy będzie taka potrzeba, będziemy mieli pod ręką świeży koperek.


Koper ogrodowy Lukullus Zielony 5g - Nasiona - W. Legutko


Jolanta Merda
Autorka artykułu
Fascynatka ochrony roślin i pasjonatka ich uprawy. Doskonale wie, że opieka nad rośliną nie sprowadza się tylko do nawożenia i podlewania. Szczególnie umiłowała sobie warzywa i zioła uprawiane w doniczkach, przez które uginają się parapety i półki w jej domu. Jej zdaniem w każdym domu i ogrodzie powinno być dużo zieleni, ponieważ wpływa to pozytywnie na ludzkie samopoczucie, czego sama jest doskonałym przykładem. Ukończyła studia na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu na kierunku ochrona środowiska.