Kocimiętka – uprawa w domu i ogrodzie. Poznaj wymagania, odmiany i zasady pielęgnacji
Luty w ogrodzie

Kocimiętka – uprawa w domu i ogrodzie. Poznaj wymagania, odmiany i zasady pielęgnacji

Kocimiętka może sprawić, że ogród stanie się ogrodem przyjaznym dla kotów. Zioło to możesz też uprawiać w domu w doniczce jako roślinę ozdobną, zwłaszcza że wyglądem przypomina lawendę. Uprawa kocimiętki jest łatwa, ale jest kilka rzeczy, które warto wiedzieć o wymaganiach tej rośliny. W tym artykule przybliżamy gatunki, odmiany oraz zasady pielęgnacji kocimiętki.

Kocimiętkę bardzo często możemy spotkać w ogrodzie, ponieważ wykazuje spore walory estetyczne. Cieszy się dużą popularnością również w pasiekach, jest bowiem miododajna i uzyskuje się z niej od 100 do 200 kg miodu z 1 ha. Znalazła zastosowanie również w ziołolecznictwie – kocimiętkę stosuje się m.in. do walki z gorączką i bólami migrenowymi. Nie wspominając, że to świetny wabik na koty. W tym artykule skupimy się na uprawie i pielęgnacji kocimiętki. Zanim jednak przejdziemy do warunków uprawy kilka słów o gatunkach.

Gatunki i odmiany kocimiętki

Kocimiętka (Nepeta) to pospolite zioło należące do rodziny jasnotowatych, do której zalicza się około 250 gatunków, w tym m.in. mięta, bazylia i melisa. W Polsce występują cztery gatunki kocimiętki, z czego rodzima jest tylko kocimiętka naga (Nepeta pannonica). Oprócz niej mamy: kocimiętkę Mussina, inaczej kocimiętkę recemosa (Nepeta mussinii, syn. Nepeta racemosa), kocimiętkę wielokwiatową (Nepeta grandiflora) i kocimiętkę właściwą (Nepeta cataria).

Roślina pochodzi z Europy Wschodniej, naturalnie występuje w Europie, Azji oraz w północnej Afryce, jest też szeroko uprawiana w Ameryce Północnej oraz w Chinach. Jest to krzaczaste, rozgałęzione zioło, które osiąga wysokość od 40 do 120 cm. Jej łodygi mają przekrój kwadratowy, a liście mają miękką konsystencję, pokrytą drobnymi włoskami, szarozielony kolor oraz sercowaty kształt. Kwiaty kocimiętki występują w kolorach od białego do jasnofioletowego (lawendowego), są bardzo atrakcyjne dla pszczół, motyli i innych zapylaczy. Kocimiętka występuje w kilkuset odmianach.

Najpopularniejsze gatunki i odmiany kocimiętki:

  • kocimiętka naga, zwana też kocimiętką pannońską (gat. Nepeta nuda lub Nepeta pannonica) – rzadka roślina, która rośnie w Europie i Azji, w Polsce występuje tylko na południu; kwiaty ma w lawendowym kolorze, wysokość od 50 do 120 cm
  • kocimiętka właściwa (gat. Nepeta cataria) – osiąga nawet 120 cm i ma kwiaty białe, purpurowo nakrapiane; wyróżnia się ciekawym miętowo-cytrynowym zapachem, uprawiana jako roślina ozdobna, zwykle w ogródkach skalnych, oraz w celach leczniczych w medycynie naturalnej
  • kocimiętka Faassena (gat. Nepeta x faassenii) – jest to mieszaniec pomiędzy dwoma gatunkami (N. mussinii oraz N. nepetella) ma niebieskie, fioletowe kwiaty, a jej wysokość dochodzi do 50 cm; ciekawą odmianą jest tu kocimiętka Faassena ‘Purrsian Blue’, która jest kompaktowa i wyróżnia się bardzo obfitym kwitnieniem i gęstymi kwiatostanami o niebiesko-fioletowej barwie, jest też bardziej zwarta niż inne odmiany kocimiętki (wysokość rośliny do 45 cm, a szerokość nawet 75 cm)
  • kocimiętka syberyjska (gat. Nepeta sibirica) – pochodzi z gór Ałtaju, osiąga wysokość od 50 do 100 cm, kwitnie na fioletowo; uprawiana najczęściej w ogrodach, szeroko się rozrasta i tworzy zwarte, gęste kępy; do ogrodów polecana jest zwłaszcza odmiana ‘Souvenir d’André Chaudron’, która jest bardziej wytrzymała
  • kocimiętka cytrynowa (Nepeta cataria var. Citriodora) – pochodzi z Morza Śródziemnomorskiego, osiąga nawet do 100 cm wysokości, ma przyjemny cytrynowy zapach i białe kwiaty; uprawiana w celach ozdobnych, jako przyprawa i do produkcji olejków kosmetycznych
  • kocimiętka Walker’s Low (Nepeta mussinii ‘Walker’s Low’) – wyrasta nawet do 60 cm, ma niebiesko-fioletowy kolor i kwitnie do 5 miesięcy; doskonale nadaje się na rabaty przyjazne pszczołom
  • kocimiętka żyłkowana (Nepeta nervosa) – roślina osiąga mniejsze rozmiary do 40 cm, przez co często sadzona jest na rabatach i w ogrodach skalnych; wyróżnia się niebieskimi kwiatami; najbardziej znana jest tu odmiana ‘Blue Moon’

Jak już wspomnieliśmy, kocimiętka ma kilkaset różnych odmian, a każda z nich zawiera szereg ważnych składników aktywnych, w tym garbniki, olejki eteryczne i gorczycę. Ciekawym związkiem jest nepetalakton, który oddziałowuje na koty, a nawet człowieka. Szerzej o tym napisaliśmy w innym artykule: Kocimiętka a koty – co to jest, jak działa, czy jest bezpieczna i co warto wiedzieć?

Uprawa kocimiętki – podstawowe zasady

Kocimiętka to bylina, która nie wymaga fachowej pielęgnacji. Przede wszystkim polecana jest początkującym ogrodnikom ze względu na łatwość uprawy oraz wytrzymałość rośliny. Kocimiętka wybacza drobne błędy i nawet bez odpowiedniej pielęgnacji kwitnie bujnie w zwartych kępach.

Wymagania uprawy kocimiętki w skrócie:

  • bylina poradzi sobie niemal na każdym rodzaju podłoża; ważne, aby nie było za suche, za mokre lub za ciężkie
  • dobrze rośnie na przepuszczalnej glebie w pełnym słońcu, ale toleruje też częściowe nasłonecznienie
  • przy sadzeniu należy zachować odstępy 30-50 cm, ponieważ roślina szeroko się rozrasta
  • trzeba zadbać o odpowiednie podcinanie, inaczej roślina rozrośnie się mało estetycznie
  • nie wymaga nawożenia
  • nie wymaga ochrony przed chwastami, bo sama naturalnie je zwalcza
  • roślina jest mrozoodporna i co do zasady nie wymaga okrycia na zimę
  • wczesną wiosną kocimiętkę ścinamy przy ziemi, przez co będziemy się cieszyć młodymi przyrostami
WSKAZÓWKAKocimiętka, podobnie jak inne zioła, nie wymaga nawożenia. Jeżeli chodzi o podlewanie, to jest istotne zaraz po wysiewie/wysadzeniu i w kolejnych kilku tygodniach – roślinę warto nawadniać co kilka dni.

Zaletą kocimiętki jest to, że jest łatwa w uprawie. Kwitnie dość długo, bo od czerwca do września. Co więcej, kocimiętka rośnie szybko i sama w sobie ma niewiele problemów z chorobami i szkodnikami. Jako roślina wieloletnia, ta kwitnąca roślina zielna będzie powracać każdego roku z tą samą obfitością.

Kocimiętka – sadzonki czy nasiona?

Kocimiętkę możemy uprawiać w ogrodzie i w doniczce z nasion lub sadzonek. Decyzja co do rodzaju uprawy zależy od naszych preferencji, z tym że uprawa kocimiętki z sadzonek jest łatwiejsza, a przy tym umożliwia sadzenie wiosną i jesienią.

Jeśli zdecydujemy się na uprawę z nasion, musimy odpowiednio je wcześniej przygotować. Nasiona kocimiętki są twarde i muszą być rozwarstwione lub lekko naruszone, aby wykiełkować. Jak to zrobić? Jednym ze sposobów jest umieszczenie nasion w zamrażarce na noc, a następnie umieszczenie ich w misce z wodą na 24 godziny. Dzięki temu uszkodzimy okrywę nasienną, co ułatwi kiełkowanie. Po rozwarstwieniu nasion możemy je sadzić w pomieszczeniu lub na zewnątrz, pamiętając, by sadzić je płytko – maksymalnie na głębokość 0,5 cm, następnie posypując odrobiną ziemi i poklepując dłonią.

WSKAZÓWKAW uprawie kocimiętki z nasion najlepiej sprawdzi się podłoże żyzne i o pH zbliżonym do 7. Warto zadbać też o stałą temperaturę – optymalną jest 20 stopni Celsjusza.

Kocimiętka kiełkuje zwykle po 10-14 dniach. Gdy roślina osiągnie wysokość ok. 5 cm wysokości, należy ją przepikować do pojemnika lub do gruntu.

donica mira zielona

Kocimiętka Fioletowy 0,2g - Nasiona - W. Legutko

Kiedy najlepiej sadzić kocimiętkę?

Kocimiętkę możemy siać w dwóch terminach, tj. wiosną (koniec lutego-maj) oraz jesienią (sierpień i wrzesień). Ogrodnicy jednak są zgodni, że najlepiej zrobić to wiosną i wprost do podłoża, po jego uprzednim przekopaniu i rozdrobnieniu. Jesienią za to sprawdzi się wysiew kocimiętki od razu do gruntu, na rozsadnik lub do doniczki.

Nasiona wysiewamy w pomieszczeniu w lutym i marcu, a przesadzamy w kwietniu i maju. Można również wysiewać bezpośrednio do miejsca docelowego, gdzie ma rosnąć aż do września – dotyczy to zwłaszcza uprawy domowej, kiedy decydujemy się na kocimiętkę w doniczce.

WSKAZÓWKAGłównym wyzwaniem w uprawie kocimiętki jest ochrona przed kotami. Kocimiętka przyciąga te zwierzęta domowe, dlatego zabezpiecz zarówno kiełkujące nasiona, jak i posadzone świeżo rośliny.

Co ile sadzić kocimiętkę?

Kocimiętka wymaga dużo miejsca, aby rosnąć i kwitnąć. Jeśli planujemy sadzić więcej niż jedną roślinę, dobrze jest zachować odstęp około 30 do 50 cm między sadzonkami.

> Zobacz także: Kocia trawa dla kota - dlaczego warto?

Jak i kiedy przycinać kocimiętkę?

Kocimiętkę możemy przycinać wiosną lub wczesnym latem, najlepiej przy użyciu ostrego sekatora. Dzięki przycinaniu nie tylko kontrolujemy rozrost rośliny, ale też jej ekspansję. Rośliny wytwarzają liczne nasiona, które wysiewając się mogą zachwaszczać najbliższe otoczenie, stąd też przycina się kwiatostany w drugim okresie kwitnienia.

Zasady przycinania kocimiętki:

  1. Kocimiętka może się za bardzo rozrastać, dlatego należy przycinać młode rośliny w miarę wcześnie, aby uzyskać gęstą, krzaczastą formę.
  2. Jeżeli chcemy przedłużyć i wzmóc kwitnienie, możemy przyciąć przekwitłe kwiaty w okresie kwitnienia.
  3. Kocimiętka powtórnie zakwitnie, jeśli zostanie przycięta zaraz po pierwszym kwitnieniu. Najlepiej przyciąć wtedy do połowy rozmiarów rośliny lub 10 cm nad podłożem.
  4. Wiosną, aby odmłodzić roślinę, przycinamy ją aż do samej ziemi – wtedy odrośnie mocniejsza.
  5. Należy regularnie przycinać niezdrowe pędy, a porażone liście zbierać i wyrzucać.

donica mira zielona

Skrzyneczka koteczka - Nasiona - W. Legutko

Gdzie kupić kocimiętkę i jaka jest jej cena?

Nasiona kocimiętki możemy zebrać samodzielnie po okresie kwitnienia rośliny, możemy je też zakupić w sklepie ogrodniczym lub internetowym. Jedno opakowanie 0,2 g nasion kocimiętki kosztuje około 3 zł. Tak zakupione nasiona nadają się do wysiewu nawet przez 5 lat.

Sadzonki najbardziej popularnych gatunków kocimiętki znajdziemy w każdym sklepie i markecie ogrodniczym. Niektóre są trudne do dostania i wtedy należy ich szukać w bardziej wyspecjalizowanych szkółkach.

WSKAZÓWKAJeśli mamy już swoją kocimiętkę, zamiast kupować nasiona czy sadzonki, możemy ją rozmnożyć za pomocą sadzonek łodygowych. Wystarczy odciąć około 7,5 cm zdrowej łodygi i zanurzyć ją w hormonie ukorzeniającym, a następnie w mieszance ziemi doniczkowej.

Kocimiętka w ogrodzie – dlaczego warto?

Kocimiętka jest przydatna nie tylko w ogrodach przyjaznych dla kotów. Głównym zadaniem kocimiętki w ogrodzie lub na balkonie jest odstraszanie komarów i kleszczy. Dzieje się tak za sprawą olejków eterycznych, które wydziela – odstraszają one insekty, niektóre szkodniki, co pomaga utrzymać zdrowsze rośliny warzywne i owocowe. Używanie kocimiętki w ogrodzie jako środka odstraszającego to organiczny i jednocześnie bezpieczny sposób na zwalczanie problemów z owadami.

Dodajmy, że kocimiętka doskonale nadaje się do obsadzenia ogrodu skalnego.

Reasumując, kocimiętka jest piękną, bujną rośliną, znakomicie komponującą się z innymi kwiatami jak np. róże. Do tego jest dobrą alternatywą dla lawendy, ponieważ przypomina ją wyglądem, ale wykazuje bardzo dobre działanie na inne rośliny. Kocimiętka jako towarzysz w ogrodzie warzywnym może pomóc chronić rośliny przed owadami bez konieczności uciekania się do niebezpiecznych chemikaliów.

 Dorota Kowalska
Autorka artykułu
Doświadczony ogrodnik, który nie tylko może pochwalić się ukończonymi studiami na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu, ale też licznymi realizacjami dla przyjaciół i rodziny. Zajmuje się roślinami ozdobnymi, które namiętnie produkuje, uprawia, rozsadza i pielęgnuje. Z prostego kwiatu jest w stanie wyczarować zachwycającą kompozycję, a pod jej opieką nawet najbardziej marne przypadki odzyskują pełnię swojego piękna.

Na skróty