Jak uprawiać cebulę w ogrodzie – krok po kroku (praktyczny poradnik)
Rok w ogrodzie

Jak uprawiać cebulę w ogrodzie – krok po kroku (praktyczny poradnik)

Cebula jest warzywem, bez którego mało kto wyobraża sobie dzisiaj gotowanie. Stanowi dodatek do wielu potraw tradycyjnej kuchni polskiej, jest także bazą rozgrzewającej zupy oraz naturalnym środkiem pomagającym zwalczyć wiele uciążliwych chorób. Cebula jest stosunkowo tania i łatwo dostępna w każdym sklepie i markecie. Bez trudu można ją także uprawiać w przydomowym ogródku. Jak? Tego dowiecie się z naszego artykułu! Zapraszamy do lektury! 

Skąd pochodzi cebula

Właśnie…Taka znana, taka powszechna, a czy wiecie skąd wzięła się na naszych stołach? Cebula pochodzi najprawdopodobniej z Azji Środkowej. Odnalezione w Palestynie najstarsze rysunki naskalne przedstawiające to warzywo pochodzą z epoki brązu, czyli sprzed około 5000 lat p.n.e.!

Kolejne wzmianki o cebuli pojawiają się w staroegipskich tekstach nagrobkowych, na malowidłach oraz w wykazach podatkowych, co obrazuje popularność cebuli w diecie mieszkańców Egiptu. Warzywo zawędrowało również do starożytnej Grecji oraz Rzymu. W Europie uprawa cebuli rozwijała się od XVIII wieku. 

Sprawdź najpopularniejsze cebule w naszym sklepie

Zobacz wszystkie cebule strzałka

Popularne odmiany cebuli

Popularnych odmian cebuli jest wiele. Wśród nich możemy wyróżnić:

  1. Cebulę żółtą (np. odmiana Stuttgarter Riesen albo Sochaczewska). Chyba najlepiej znana z cebul, popularna jest na całym świecie. Cebula żółta charakteryzuje się mocnym, ostrym smakiem i zapachem. Odmiana ta jest bogata w olejki eteryczne o odkażających właściwościach oraz w witaminy wspomagające układ odpornościowy. Cebula żółta doskonale nadaje się do dłuższego przechowywania w piwnicach i spiżarniach.
  2. Cebulę czerwoną (np. odmiana Red Baron lub Karmen), jest łagodniejszą kuzynką cebuli żółtej. Z nazwy czerwona, z zabarwienia charakterystycznie fioletowa lub różowa. Smaczna zarówno po obróbce termicznej jak i na surowo – do spożywania na kanapkach i w sałatkach.
  3. Cebula cukrowa (np. odmiana Ailsa Craig) – jak sama nazwa wskazuje, charakteryzuje się słodkim smakiem. Cebule tych odmian są dosyć spore, delikatne i kruche. Dzięki swojej chrupkości i łagodności najlepiej smakują spożywane na surowo.
  4. Szalotka (np. odmiana Zébrune ). Jej fachowa nazwa to „czosnek askaloński” a zwyczajowo nazywana też „cebuloczosnkiem”. Łączy w sobie smak i aromat obu tych warzyw. Bardzo chętnie wykorzystywana w nowoczesnej kuchni, występuje w mniejszych lub całkiem sporych, podłużnych cebulkach o fioletowo – żółtym zabarwieniu. Ma delikatny aromat i łagodny smak, stosowana raczej jako warzywo przyprawowe.

Co warto podkreślić, odmiany cebuli różnią się nie tylko smakiem, ale też wartościami odżywczymi. To dlatego warto eksperymentować we własnym ogrodzie i wybierać różne odmiany - pomogą w tym zestawy nasion. Dla przykładu dostępny w naszym sklepie zestaw mix odmian cebul zawiera cebulę 'Ailsa Craig', białą cebulę 'Agostana', czerwoną cebulę 'Karmen', białą cebulę 'Winter Nest' oraz cebulę zimującą 'Augusta'.

> Poczytaj więcej o właściwościach leczniczych i odżywczych cebuli

Wymagania uprawowe cebuli

Cebula najlepiej rośnie na żyznej i przepuszczalnej glebie. Lubi nasłonecznione stanowisku i otwartą przestrzeń. Należy pamiętać, by ponowna uprawa cebuli na tym samym stanowisku miała miejsce nie częściej niż co 3-4 lata.

Odpowiednim przedplonem dla uprawy cebuli będą warzywa dyniowate (ogórek, melon, dynia), a także bobowate (groch, fasola, koniczyna) oraz pomidor i sałata. Nie uprawiamy cebuli po innych roślinach cebulowatych, takich jak czosnek czy por. Z uwagi na słaby system korzeniowy, należy dbać o dobre (umiarkowane) nawodnienie uprawy – susza niekorzystnie wpłynie na wielkość i jakość plonu. 

Warto dodać, że cebula nadaje się do uprawy w niekorzystnych warunkach atmosferycznych, ale nie tylko ona. Bób i pietruszka korzeniowa - to niektóre z warzyw, które warto rozważyć w uprawie. Co więcej, nie musimy kupować nasion osobno, ponieważ producenci wyszli naprzeciw potrzebom polskich ogrodników i oferują praktyczne zestawy. Przykładem jest zestaw warzyw odpornych na zimną wiosnę dostępny w naszym sklepie, do którego dołączyliśmy rękawiczki ochronne oraz etykietki do podpisywania roślin.

Uprawa cebuli 

Możemy rozważyć następujące metody uprawy cebuli: uprawa z siewu, z rozsady, uprawa cebuli dymki i współrzędna uprawa cebuli.

Jak uprawiać cebulę? Oto kilka wskazówek:

  • Uprawa cebuli z siewu wprost do gruntu: optymalny termin siewu cebuli przypada na kwiecień. Nasiona siejemy na głębokość ok 2 cm w rozstawie między rzędami co 30cm i w rzędzie co około 10 cm. Nasiona cebuli przed wysianiem do gleby należy odpowiednio zaprawić (zabieg mający na celu zniszczenie patogenów i szkodników obecnych na nasionach; dodatkowo chroni kiełkujące rośliny przed patogenami występującymi w glebie). Do tego celu można użyć naparu ze skrzypu, rumianku albo czosnku, roztworu nadmanganianu potasu albo zastosować specjalne preparaty. Gdy nasiona będą już gotowe, można przejść do siewu.
  • Upraw z rozsady: innym sposobem jest uprawa cebuli z rozsady. Dzięki zastosowaniu tej metody, możemy cieszyć się plonem o około cztery tygodnie szybciej niż przy wysiewie wprost do gruntu j. Jednak potrzebujemy do tego celu rozsady. Skąd ją wziąć? Można kupić gotową rozsadę lub przygotować ją we własnym zakresie. Jeśli zdecydujemy się na to drugie rozwiązanie, niezbędne nam będą: tunel foliowy lub inspekt (jeżeli dysponujemy, możemy użyć też szklarni). Na przełomie lutego i marca wysiewamy nasiona do wcześniej przygotowanych paletek (wielodoniczek) wypełnionych mieszanką ziemi kompostowej i odkwaszonego torfu, umieszczamy w inspekcie/tunelu foliowym, w temperaturze 10-15 stopni Celsjusza. Po upływie około 6-8 tygodni, gdy rozsada ma trzy-cztery liście, można przesadzić ją do gruntu. Rośliny sadzimy w podobnej rozstawie jak w przypadku siewu wprost do gruntu: między rzędami 30-45 cm i w rzędzie co 8-10 cm.
  • Uprawa cebuli dymki: uprawa dymki to najszybszy sposób na cieszenie się z plonów własnej uprawy. Jak uprawiać dymkę? Po pierwsze należy zaopatrzyć się w małe cebulki, które następnie będziemy umieszczać w glebie. Znajdziemy je w niemal każdym sklepie ogrodniczym. Kupione cebulki sadzimy na początku kwietnia, rzędami, co osiem centymetrów w rzędzie. Warto pamiętać o tym, by górna powierzchnia cebulki znajdowała się na równi z gruntem. Uprawa dymki jest mało wymagająca i świetnie sprawdzi się w przypadku początkujących ogrodników.
    • Współrzędna uprawa cebuli: pod tą nazwą kryje się „poprawne sąsiedztwo warzyw”. Cebula charakteryzuje się bardzo intensywnym zapachem i dodatkowo wydziela lotne substancje, które mogą korzystnie wpływać na inne gatunki warzyw odstraszających szkodniki lub ograniczając występowanie chorób grzybowych, dlatego współrzędna uprawa ma korzyści tak dla cebuli, jak i dla sąsiadujących z nią roślin. Jeśli na sąsiadów cebuli wybierzemy truskawki lub poziomki , zapobiegniemy pojawieniu się szarej pleśni. Posadzenie w pobliżu marchwi ustrzeże cebulę przed atakiem śmietki cebulanki a bliskie sąsiedztwo kopru ogrodowego spowoduje szybszy wzrost cebuli.

    > Dowiedz się, jak uprawiać szalotkę krok po kroku

    Cebula – odchwaszczanie i spulchnianie gleby

    Jednymi z ważniejszych zabiegów pielęgnacyjnych w uprawie cebuli są odchwaszczanie oraz spulchnianie gleby. Na czym polegają te zabiegi? 

    • Odchwaszczanie: jest szczególnie istotne w początkowej fazie wzrostu rośliny. Szacuje się, że straty spowodowane obecnością chwastów w okresie wzrostu cebuli mogą wynosić aż do 45%. Jak zatem skutecznie odchwaszczać cebulę? Zalecane są przede wszystkim opryski z wykorzystaniem herbicydów – przy czym należy pamiętać o powtórzeniu zabiegu kilkakrotnie. Żaden z zalecanych herbicydów zastosowany wyłącznie jeden raz nie zapewni uprawie skutecznej ochrony przed pojawieniem się chwastów. Inną metodą, stosowaną szczególnie chętnie w uprawach ekologicznych jest ręczne pielenie. Trzeba jednak pamiętać, by zabieg powtórzyć nawet 5-7 razy. 
    • Spulchnianie: równie istotne jest także spulchnianie gleby. Zabieg ten korzystnie wpływa na wzrost cebuli. Ziemia twarda, mocno ubita znacząco utrudnia dostęp korzeniom rośliny do wody i powietrza. Glebę można spulchnić używając kultywatora, dosyć płytko – na głębokość do trzech centymetrów.

    Nawadnianie

    Cebula nie posiada rozbudowanego systemu korzeniowego, przez co jest niezwykle wrażliwa na niedobory wody w glebie. Uprawę powinniśmy zatem regularnie podlewać, szczególnie w okresie wschodów i na początku okresu wzrostu.

    Wskazówka Przy podlewaniu należy zwrócić uwagę na odpowiednie odprowadzenie wody z grządek. Nadmierna wilgotność może wpłynąć na gorsze przechowywanie cebul po zbiorze lub nawet doprowadzić do zniszczenia uprawy (gnicie cebul).

    Nawożenie

    Choć cebula należy do warzyw o średnich wymaganiach pokarmowych, to poprzez wzgląd na jej słabo rozwinięty system korzeniowy, warto dostarczać uprawie dodatkowe składniki odżywcze. Jak to zrobić? Cebulę można uprawiać na wcześniej nawożonej obornikiem ziemi (w tej sytuacji warto nawieźć podłoże jesienią roku poprzedzającego założenie uprawy) lub zastosować kompost, na który cebula reaguje bardzo pozytywnie.

    Dobrze sprawdzą się także nawozy zielone (z takich roślin jak wyka, łubin lub gorczyca) oraz rozdrobniona słoma. W przypadku niedoborów składników odżywczych w glebie (przed założeniem uprawy warto zlecić analizę gleby) zalecane jest użycie nawozów mineralnych i środków poprawiających jakość podłoża.

    Zbiór i przechowywanie cebuli


    Moment na zbiór cebuli uchwycimy poprzez obserwację uprawy – gdy 70-80% szczypioru na grządkach będzie załamanych (a na każdej cebuli zostaną jeszcze 3-4 zielone liście), możemy przystąpić do zbioru. Nie powinniśmy czekać do zupełnego zaschnięcia szczypioru, ponieważ cebula może ponownie się ukorzenić, co z kolei znacznie skróci czas jej przechowywania. 

    Idealną porą na zbiór będą pogodne, słoneczne dni – możemy wtedy wyjętą z gleby cebulę zostawić na słońcu by doschła na świeżym powietrzu. Dosuszać cebule można także w przewiewnych skrzynkach. Cebulę przechowywać należy w suchym i chłodnym (około 2 stopni Celsjusza) pomieszczeniu. Doskonale sprawdzi się strych, sucha piwnica czy wiatrołap. 

    cebula density

    Cebula Density 5 Żółta 2g BIO - Nasiona - W. Legutko

    Choroby cebuli

    Uprawy cebuli narażone są na rozwój licznych chorób. Do najpopularniejszych należą:

    • Szara pleśń: choroba grzybowa, która ujawnia się zazwyczaj podczas przechowywania cebuli. Rozwojowi infekcji sprzyja wysoka wilgotność powietrza i duże opady, szczególnie w momencie załamywania się szczypioru, a następnie dosuszania cebuli na polu. By uniknąć pojawienia się szarej pleśni należy tuż po zbiorach usunąć zainfekowane i wilgotne liście, a także zapewnić cebuli suche i przewiewne miejsce do przechowywania.
    • Mączniak rzekomy cebuli: oznaką choroby są żółte, powiększające się plamy oraz zniekształcone, łukowato wygięte liście. Najsilniej porażone rośliny nie tworzą cebul. Zarodniki mączniaka przenoszą się z wiatrem i łatwo atakują kolejne uprawy. Przy zwalczaniu mączniaka pomocne okażą się opryski fungicydami a także ręczne, regularne usuwanie zakażonych roślin. 
    • Biała zgnilizna cebuli: ta choroba widoczna będzie po wyrwaniu cebul z ziemi. Na chorych okazach widać białą, watowatą grzybnię na której można dostrzec czarne kropki (sklerocja). Pojawieniu się choroby możemy zapobiec poprzez dokładne usuwanie zalegających cząstek roślin z ziemi, dokładną selekcję materiału do wysady (odrzucamy wszystkie cebule, które noszą znamiona choroby) oraz dbanie o płodozmian.
    • Alternalioza cebuli: choroba grzybowa, rozwijająca się pod koniec wegetacji, podczas ciepłej i wilgotnej pogody. Charakteryzuje się pojawieniem się na szczypiorze ciemnym, brunatno- fioletowych plam z aksamitnym nalotem grzybni. Przy walce z tą chorobą pomocny będzie oprysk wywarem ze skrzypu lub fungicydami oraz usuwanie chwastów i resztek porażonych roślin.

    Szkodniki cebuli

    Uprawę cebuli mogą zaatakować również szkodniki. Najgroźniejsze z nich to:

    • Śmietka cebulanka: w ciągu roku pojawiają się dwa pokolenia śmietki, a cebulom największą szkodę wyrządzają larwy, które nadgryzają cebulę i początkują jej gnicie. Liście szczypioru w wyniku tych uszkodzeń zaczynają żółknąć,a następnie zasychają. Skuteczną profilaktyką dla tego szkodnika jest płodozmian, uprawianie cebuli w sąsiedztwie marchwi, a także opryski z wrotyczu i bylicy piołunu. Larwy można także skutecznie odławiać na tablice lepowe. Skuteczne okazują się również opryski chemiczne. 
    • Wciornastek tytoniowiec: w jego przypadku szkodliwe dla uprawy są zarówno larwy jak i dorosłe osobniki, które żerują głównie na spodniej stronie liści. Objawem obecności wciornistka są srebrzyste plamki, które powodują wysychanie liści. Do walki ze szkodnikiem stosować należy chemiczne preparaty oraz systematyczne usuwanie chwastów.
    • Chowacz szczypiorek: na roślinie żerują dorosłe owady oraz larwy. Chrząszcze wygryzają dziury w szczypiorze i składają jaja do środka. Larwy natomiast rozwijające się w roślinie wygryzają miąższ liścia, powstają wąskie, podłużne, prześwitujące okienka. W wyniku żerowania dochodzi do żółknięcia i zasychania szczypiora. Dobre efekty w zwalczaniu chrząszczy chowacza szczypiorka przynoszą opryski chemiczne.

    Cebula jest wdzięcznym warzywem uprawowym. Smaczna, zdrowa i pożywna, koniecznie powinna znaleźć się w każdym ogrodzie. Zachęcamy do założenia własnej uprawy cebuli, by móc cieszyć się dobrej jakości warzywami we własnej kuchni. Serdecznie zachęcamy do zapoznania się z naszymi artykułami w podobnej tematyce, które z pewnością pomogą w osiągnięciu satysfakcjonujących i obfitych plonów!

    PS Szczypiorek (cebula) jest jednym z pierwszy warzyw powracających do kuchni po zimie. Zaliczany jest do nowalijek, czyli młodych warzyw, które pojawiają się wczesną wiosną.

    > Przeczytaj więcej, jak uprawiać nowalijki i dlaczego warto

    Sprawdź najpopularniejsze cebule w naszym sklepie

    Zobacz wszystkie cebule strzałka

    		 Joanna Maciejewska
    Autorka artykułu
    Ogród od dziecka był jej bliski. Dziś łączy pracę z przyjemnością obcowania z roślinami. Na co dzień specjalizuje się w uprawie warzyw. Wyższe wykształcenie specjalistyczne uzyskała studiując na kierunku rolnictwo na PWSZ w Lesznie i ogrodnictwo na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu.

    Na skróty