Fikus – wymagania, uprawa, pielęgnacja, choroby

Trudno wyobrazić sobie miłośnika roślin, a nawet zwykłego człowieka, który nigdy nie słyszałby lub nie widział fiskusa. Nic dziwnego, że rośliny te od lat cieszą się niesłabnącym zainteresowaniem. Mają wdzięczny wygląd i przyjemny charakter – z ich uprawą powinien poradzić sobie nawet początkujący „botanik”. Niektórzy mogą być zdziwieni taką oceną, bo panuje przekonanie, że fikusy są kapryśne i trudne w utrzymaniu. W tym artykule udowadniamy, że jest inaczej.

Do jednych z najbardziej popularnych roślin doniczkowych w polskich domach należy fikus. Łatwa wymagających roślin została fikusom przypięta, ponieważ rośliny te trudno znoszą przenosiny w inne miejsca. Jeśli jednak przyłożymy się do pielęgnacji, roślina odwdzięczy się żywotnością i zdrowym wyglądem.

W artykule przedstawiamy kompleksowe informacje przydatne każdemu, kto rozważa podjęcie opieki nad fikusem i myśli o jego uprawie.

Fikus wymagania

W polskich warunkach pogodowych fikusy uprawiać możemy tylko w domach. Fikus to egzotyczna roślina, która wyjątkowo lubi ciepłe temperatury, dlatego jest też kapryśna. Zmienna aura panująca w naszych warunkach na zewnątrz zdecydowanie nie sprzyjałaby rozwojowi rośliny. Optymalna temperatura w lecie oscyluje dla fikusów w granicach nawet 28 stopni Celsjusza, zimą zaś nie może spaść poniżej 15 stopni.

Stanowisko, w którym postawimy doniczkę z fiskusem, powinno być jasne, najlepiej jednak z rozproszonym światłem. Gdy roślina wzrasta, powinniśmy zapewnić jej więcej światła. Z kolei odmiany o ciemniejszych liściach mogą stać w trochę bardziej zacienionym miejscu.

Dodajmy, że inną rośliną domową, która pojawia się często na naszych parapetach obok fikusa, jest dracena. Obie te rośliny wolą stanowisko nasłonecznione, ale nie mocne i pełne słońce. Jeśli o to zadbamy, rośliny odwdzięczą się pięknym wyglądem i intensywnym kolorem.

> Dowiedz się więcej o uprawie draceny: Dracena – odmiana, wymagania i pielęgnacja

Warto również pamiętać o regularnym spryskiwaniu liści fikusa przestaną, gotowaną wodą lub deszczówką. 

Fikus odmiany

Rodzaj „Ficus” obejmuje naprawdę sporą grupę gatunków roślin, bo ponad tysiąc. W kwiaciarniach, sklepach ogrodniczych, a nawet supermarketach mamy naprawdę bogaty wybór różnego rodzaju fikusów. Poniżej krótka charakterystyka najczęściej występujących gatunków – należy przy tym pamiętać, że każdy gatunek ma wiele odmian, z pewnością więc każdy znajdzie coś odpowiedniego dla siebie.

Jakie są najpopularniejsze fikusy:

  • Fikus benjamina to zdecydowanie najpopularniejszy gatunek fikusów. W uprawie doniczkowej może osiągnąć do kilku metrów wzrostu, doskonale nadaje się dla początkującego ogrodnika, bo jego wymagania są naprawdę niewielkie. Pochłania zanieczyszczenia powietrza i ma pięknie wybarwione liście. Odmiany tego fikusa to m.in 'Barok', 'Starlight' lub 'Golden King'. 
  • Fikus sprężysty jest również niezmiernie popularnym gatunkiem. Jego odmiany charakteryzują się dużymi, błyszczącymi liśćmi i dużym przyrostem rocznym. To doskonała roślina dla niecierpliwych! Odmiany warte uwagi to chociażby 'Decora' i 'Tricolor'.
  • Fikus ginseng to bardzo ciekawy gatunek fikusa. Często bywa używany przy formowaniu drzewek bonsai (chociaż może urosnąć nawet do 3 metrów). Charakteryzuje się poskręcanymi korzeniami, które wystają ponad powierzchnię ziemi i stanowią dodatkową ozdobę rośliny.

Pielęgnacja fikusa

Pielęgnacja fikusa nie jest bardzo skomplikowaną sprawą. Gdy mamy przygotowane optymalne stanowisko dla fikusa, możemy skupić się na pielęgnowaniu rośliny, zgodnie z zapotrzebowaniem w danym okresie wzrostu i pory roku.

Ziemia do fikusa

Jako, że fikus jest rośliną egzotyczną, gleba, w której wzrasta, powinna cechować się dobrą jakością. Ziemia musi być przepuszczalna, mocno próchnicza i bogata w składniki odżywcze. Dobrze sprawdzi się mieszanka ziemi kompostowej z dodatkiem torfu, keramzytu i perlitu. Najlepiej sprawdzi się tu standardowe podłoże do storczyków, które zawiera niezbędne składniki do odżywienia roślin.

Wskazówka Na spodzie doniczki można zastosować drenaż, by korzenie miały stały dostęp do powietrza.

Nawóz do fikusa

Fikusy lubią nawozy i powinniśmy pamiętać, by zapewnić im nawożenie w odpowiednim do tego czasie. Stosujemy nawozy mineralne, azotowe i organiczne.

Fikusa zaczynamy nawozić wiosną i kończymy we wrześniu – co dwa tygodnie powinniśmy zastosować pełnoskładnikowe odżywki do roślin zielonych. Dzięki temu zabiegowi, wykonanemu w okresie wzrostu rośliny, liście fikusa będą soczyście zielone, mięsiste i zdrowe. W okresie spoczynku, czyli od jesieni do początku wiosny, zaprzestajemy nawozić fikusy, by pozwolić im spokojnie przezimować.

Czym nawozić fikusa? Najlepiej wybrać tu nawozy naturalne, jak biohumus Super Forte AGRECOL, wyprodukowany na bazie wermikompostu (produktu dżdżownic kalifornijskich), z dodatkiem nawozu mineralnego, dzięki czemu optymalnie wspiera rozwój rośliny.

Doniczka do fikusa

Przy wyborze doniczki do fikusa powinniśmy się kierować jej rozmiarem, sprawdzając przy tym, czy posiada ona otwory w dnie. Jako pierwszą doniczkę należy wybrać stosunkowo nieduże naczynie, a z każdym kolejnym przesadzeniem wybierać donicę o około rozmiar większą (w granicach 4-6 cm). 

donica mira zielona

Doniczka LILIA 300 jumper ECO wood – piaskowy

Fikus podlewanie

Fikusa podlewamy umiarkowanie, ale regularnie – i to najlepiej o stałej, raz obranej porze, na przykład rano. Roślinę podlewamy przegotowaną, odwapnioną i odstaną przez kilka dni wodą o temperaturze pokojowej, lekko ciepłej. Latem warto zadbać o lekkie zraszanie, wykorzystując do tego domowy zraszacz do roślin.

Gleba powinna być przy dotyku wilgotna, ale nigdy nie dopuszczajmy, by w doniczce stała woda – bardzo szybko korzenie i łodyga mogą zacząć gnić. Wodę, która zbierze się w podstawce, należy wylać.

Częstotliwość podlewania będzie się zmieniać wraz z temperaturą otoczenia. Ziemia szybciej zacznie podsychać latem, dlatego wtedy podlewamy fikusa 2 w tygodniu, zaś zimą co 7-10 dni. 

Wskazówka Oprócz podlewania istotne jest zraszanie fiskusa, który lubi to nie tylko latem. Zimą powinniśmy przetrzeć liście z kurzu, czym ułatwimy roślinie oddychanie.

Jak przycinać fikusa?

Fikusy można ciąć o każdej porze roku. Jeżeli chcemy rozkrzewić roślinę, to powinniśmy lekko skrócić pędy, zaś gdy chcemy nadać kształt głównej bryle, to należy usunąć boczne odgałęzienia w dolnej części łodygi. Fikusa obcinamy przy użyciu ostrego nożyka, a miejsce po cięciu na głównej łodydze możemy posypać cynamonem, który zadziała jak opatrunek dla rośliny. 

Rozmnażanie fikusa

Fikusy rozmnażamy wegetatywnie, metody często przystosowane są do danego gatunku fikusa, ale można przyjąć, że najczęściej używaną metodą jest rozmnażanie fikusa przez sadzonki wierzchołkowe. Pozostałe metody rozmnażania fikusa to m.in. sadzonki pędowe, sadzonki liściowe z oczkiem i poprzez odkłady powietrzne.

Sadzonki wierzchołkowe pozyskujemy wiosną, umieszczamy je w letniej wodzie i czekamy, aż przestaną puszczać mleczny sok. Następnie sadzonkę umieszczamy w ukorzeniaczu oraz usuwamy zbędne liście, pozostawiając jedynie wierzchołek. Taką sadzonkę umieszczamy w dobrze przepuszczalnym podłożu (na przykład ziemia zmieszana z torfem w proporcji pół na pół). Sadzonkę podlewamy, przykrywamy folią i trzymamy w temperaturze około 25 stopni Celsjusza.

Przesadzanie fikusa

W przypadku młodych fikusów (do czterech lat), przesadzamy roślinę co roku – wtedy, gdy zobaczymy wydostające się przez dolne otwory doniczki pędy. Nowy pojemnik powinien być większy maksymalnie od starego o dwa rozmiary (jakieś 5 cm) – a to dlatego, by fikus nie poświęcił całej swojej energii do rozbudowy korzeni, zamiast części zielonej.

Choroby fikusa

Gdy fikus zachoruje, to najczęściej będzie to wina grzybów. Gdy na roślinie pojawią się plamy żółte lub brązowe (na liściach), należy usunąć porażone liście i kilkukrotnie zastosować wybrane środki grzybobójcze. Podobnie postępujemy w przypadku szarej pleśni – z nią też najlepiej walczyć przy użyciu fungicydów.

Jeżeli chodzi o owady, które mogą niszczyć nasze rośliny, to szczególnie groźny jest tarcznik. Są to insekty bardzo uparte, trudno jest je usunąć definitywnie. Po zakupie roślin sprawdzajmy, czy nie przynosimy do domu tych insektów – wzdłuż głównego nerwu pojawiają się miseczki/tarczki, pod którymi kryje się samica. Jeżeli populacja szkodnika jest niewielka, walkę można przeprowadzić ręcznie – patyczkiem zanurzonym w denaturacie usuwamy tarczkę, a następnie nowym, nasączonym wacikiem przemywamy liść. Jeżeli jednak atak jest potężny, użyjmy środka chemicznego.

Czy fikus jest trujący?

Białe mleczko, którego niewielkie ilości wydzielają fikusy, jest lekko toksyczne i może powodować podrażnienia skóry. Dlatego pracując przy fikusach, każdorazowo używajmy rękawiczek, dobrze sprawdzą się tu miękkie rękawiczki ogrodowe z mikrofibry

Ważne Uważajmy, by dzieci i zwierzaki domowe nie dotykały i nie gryzły liści fikusa, bo zawiera toksyczny związek, który działa drażniąco na układ pokarmowy, może spowodować wymioty lub bóle brzucha.

Podsumowanie

Wśród szerokiej gamy fikusów, każdy botanik powinien odnaleźć swój wymarzony egzemplarz. Czy zdecydujemy się na rozłożystą roślinę, czy raczej na małe drzewko bonsai, opieka nad fikusem będzie satysfakcjonująca i mało uciążliwa. Za kilka niekłopotliwych czynności pielęgnacyjnych, fikus odwdzięczy się świeżym wyglądem przez wiele, wiele lat. 

PS: Jeśli zaciekawiły Cię przedstawione w artykule informacje, to zapraszamy do pozostałych wpisów, w których przybliżamy nowinki ze świata roślin i warzyw. Dość ciekawym przykładem rośliny doniczkowej jest skrzydłokwiat, który nie tylko dobrze wygląda, ale też oczyszcza powietrze! Więcej dowiesz się tu: Uprawa i pielęgnacja skrzydłokwiatów – dlaczego warto?


Doniczka MIRA 300 ECO wood - zielony leśny


Dorota Kowalska
Autorka artykułu
Doświadczony ogrodnik, który nie tylko może pochwalić się ukończonymi studiami na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu, ale też licznymi realizacjami dla przyjaciół i rodziny. Zajmuje się roślinami ozdobnymi, które namiętnie produkuje, uprawia, rozsadza i pielęgnuje. Z prostego kwiatu jest w stanie wyczarować zachwycającą kompozycję, a pod jej opieką nawet najbardziej marne przypadki odzyskują pełnię swojego piękna.