Jakie właściwości ma czosnek niedźwiedzi? Poznaj jego zastosowanie nie tylko w kuchni

Czosnek niedźwiedzi to roślina, która jest znana przede wszystkim ze względu na swój wyjątkowy smak i zapach. Dzięki temu jest często wykorzystywana w kuchni jako dodatek do wielu potraw, a także do kiszenia i suszenia. Ale to nie jedyne zalety czosnku niedźwiedziego! Wykazuje on właściwości korzystnie wpływające na zdrowie i funkcjonowanie organizmu. Jakie ma działanie i na co pomaga?

W medycynie ludowej wyjątkowe właściwości czosnku niedźwiedziego znane są od dawna. Ta wieloletnia roślina bogata jest w witaminy, mikroelementy i wiele cennych dla zdrowia składników aktywnych, dlatego warto ją uprawiać w ogrodach i donicach. W tym celu wystarczy zakupić w sklepie ogrodniczym cebule lub nasiona ziół i posadzić je jesienią. Liście pojawią się wczesną wiosną i to one są najbardziej wartościowe.

Jak uprawiać czosnek niedźwiedzi, dowiesz się z artykułu: Uprawa i pielęgnacja czosnku niedźwiedziego – krok po kroku

Gdzie rośnie czosnek niedźwiedzi?

Czosnek niedźwiedzi (Alium ursinum) należy do rodziny amarylkowatych, podobnie jak czosnek pospolity. Rośnie w lasach liściastych i mieszanych, gdzie tworzy gęste łany. Objęty jest częściową ochroną gatunkową, dlatego nie wolno go zrywać bez specjalnego pozwolenia. W środowisku naturalnym łatwo pomylić jego liście z liśćmi konwalii, które są bardzo podobne. Odróżnić je można dzięki charakterystycznemu, czosnkowemu zapachowi.

Czosnek coraz częściej jest uprawiany w domowych ogródkach i w donicach, nie tylko jako roślina ozdobna, ale również jako źródło smacznego i aromatycznego dodatku do wielu dań. Jadalna jest cała roślina, jednak najczęściej wykorzystywane są liście, które pojawiają się już w marcu. Najlepiej zbierać je przed okresem kwitnienia, ponieważ są wtedy najsmaczniejsze.

Wartości odżywcze, czyli co skrywa czosnek niedźwiedzi

Czosnek niedźwiedzi jest źródłem wielu cennych substancji, które korzystnie oddziałują na ludzki organizm. Dostarcza wielu cennych mikroelementów i witamin. Należą do nich:

  • fosfor
  • magnez
  • mangan
  • wapń
  • żelazo
  • witaminy B1, B2, B3
  • witamina C
  • witamina A

Czosnek niedźwiedzi zawiera również olejki eteryczne, którym zawdzięcza specyficzny zapach i smak. Jest źródłem związków fenolowych, kwasów tłuszczowych, adenozyny, karotenoidów i trioli. W porównaniu do czosnku pospolitego zawiera więcej siarki (i to kilkakrotnie więcej!), przez co wykazuje intensywniejsze działanie przeciwutleniające.

> Poczytaj też o właściwościach i zastosowaniu cebuli

Czosnek niedźwiedzi i jego właściwości

Czosnek niedźwiedzi, podobnie jak czosnek pospolity, wykazuje wiele właściwości leczniczych. Przy czym warto zaznaczyć, że jest uważany za medycznie silniejszy niż zwykły czosnek. Ponadto jest łagodniejszy dla układu pokarmowego i nie obciąża wątroby tak jak czosnek pospolity. Poniżej przedstawiamy najpopularniejsze i przebadane zdrowotne właściwości czosnku niedźwiedziego, wśród których przeważają właściwości przeciwutleniające, kardioprotekcyjne, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze.

Najważniejsze właściwości czosnku niedźwiedziego:

  • poprawia funkcjonowanie układu krążenia
  • działa antybakteryjnie i przeciwwirusowo
  • wspomaga pracę układu odpornościowego
  • działa antyoksydacyjnie i chroni przed negatywnym wpływem wolnych rodników

hiacynt

Czosnek niedźwiedzi Biały 0,5g - Nasiona - W. Legutko

Powszechnie czosnek jest stosowany na niestrawność, gazy jelitowe, wysypki skórne i inne dolegliwości. Ponadto uważa się, że regularne spożywanie świeżych liści czosnku ma sprzyjać utracie wagi. Warto zaznaczyć, że nie ma miarodajnych i jednoznacznych dowodów naukowych na poparcie tych zastosowań. Nie ulega jednak wątpliwości, że czosnek niedźwiedzi zawiera wiele korzystnych substancji, które mogą pomóc chronić przed niektórymi chorobami, jak choroby serca i miażdżyca. Przez to też liście i cebula czosnku są używane do produkcji niektórych leków.

Ciekawostka Właściwości czosnku niedźwiedziego odkryli już starożytni Germanie. Według legendy roślina była pierwszym posiłkiem niedźwiedzia po przebudzeniu się ze snu zimowego. A skoro niedźwiedź wybierał właśnie tę roślinę do wzmocnienia, wierzono, że czosnek niedźwiedzi jest w stanie przywrócić siły również człowiekowi.

Na co może pomóc czosnek niedźwiedzi?

Jak już wspomnieliśmy, dzięki zawartości wielu cennych substancji, czosnek niedźwiedzi ma pozytywny wpływ na zdrowie i działa wspomagająco w przypadku wielu schorzeń. Ma znacznie szersze spektrum działania niż czosnek pospolity, co wynika z jego składu chemicznego.

Dzięki zawartości kwasów fenolowych rozrzedza wydzielinę zalegającą w oskrzelach i ułatwia jej odkrztuszanie, dlatego jest polecany w przypadku przeziębienia, grypy i infekcji górnych dróg oddechowych. Ma działanie antybakteryjne i skutecznie zwalcza drobnoustroje chorobotwórcze i pasożyty przewodu pokarmowego, takie jak owsiki, glisty i tasiemce, zapobiega również wzdęciom. Ponadto wspomaga wątrobę w procesie odtruwania.

Czosnek niedźwiedzi korzystnie wpływa na układ pokarmowy, ponieważ wspiera trawienie, reguluje pracę jelit, wzmaga i przyspiesza wydzielanie żółci. Regularne spożywanie świeżych liści, zawierających allicynę, która wraz z selenem przyspiesza przemianę materii, może pomóc pozbyć się zbędnych kilogramów.

Ważne Czosnku niedźwiedziego nie powinny spożywać osoby, które cierpią na wrzody żołądka i dwunastnicy, ostry nieżyt żołądka i jelit, a także z niskim ciśnieniem krwi. Ostrożność należy zachować również w przypadku przyjmowania niektórych leków, podczas ciąży i karmienia piersią.

Duża zawartość adenozyny powoduje zmniejszenie lepkości krwi i rozszerzenie naczyń krwionośnych, co wpływa na obniżenie ciśnienia krwi i ogranicza ryzyko powstawania zakrzepów w naczyniach krwionośnych. Związki siarki obecne w roślinie pomagają obniżyć poziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi oraz wspierają pracę układu immunologicznego poprzez produkcję immunoglobulin.

Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy medycznej oraz potwierdzonymi badaniami, stosowanie czosnku niedźwiedziego może zapobiec wielu groźnym chorobom, takim jak miażdżyca, zawał serca, udar i choroba wieńcowa. Może być pomocny w leczeniu reumatyzmu i innych chorób reumatycznych, ponieważ ma właściwości przeciwzapalne i wspomaga regenerację chrząstek stawowych.

Aktywne substancje obecne w czosnku niedźwiedzim są skuteczne w walce z wirusami, bakteriami i grzybami chorobotwórczymi. Wprawdzie dopiero trwają badania, ale już mówi się, że dzięki działaniu przeciwutleniającemu, czosnek niedźwiedzi wykazuje właściwości antynowotworowe i może być efektywny w leczeniu glejaka, raka żołądka, okrężnicy i jelita grubego. Przez to też spożywanie czosnku niedźwiedziego jest rekomendowane jako sposób, aby obniżyć ryzyko zachorowania na nowotwory – za tym stanowiskiem stoi Narodowe Centrum Zdrowia Uzupełniającego i Integracyjnego (National Center for Complementary and Integrative Health – NCCIH), czyli agencja rządowa Stanów Zjednoczonych, która bada medycynę komplementarną i alternatywną.

Czosnek niedźwiedzi – zastosowanie

Ze względu na swoje właściwości czosnek niedźwiedzi jest szeroko stosowany w kuchni. Atutem jest jego smak i zapach, dzięki czemu można go włączyć w rozmaite potrawy. Co ważne, w smaku jest łagodniejszy niż czosnek tradycyjny, delikatniej działa również na układ trawienny. Jadalne są wszystkie części tej rośliny, jednak to kwiaty i cebule są ostrzejsze w smaku. Liście powinniśmy zbierać, zanim roślina zakwitnie, ponieważ tracą wtedy smak i stają się łykowate.

Czosnek niedźwiedzi możemy dodawać do dań w postaci suszonej, możemy go również mrozić i kisić, by móc się nim cieszyć przez cały rok. Zaleca się, aby spożywać czosnek na świeżo lub mrożony, ponieważ suszenie może pozbawić roślinę cennych właściwości. Z rośliny można przygotować pesto, zupę, sałatki. Liście można pokroić na małe kawałki i wykorzystać jako dodatek do pieczywa, posypać nimi zupę czy ziemniaki. Możemy je też przyrządzać podobnie jak szpinak czy sałatę. Możemy nim aromatyzować sosy, oliwy, masła oraz wykorzystać jako dodatek do twarogów, żółtych serów i omletów. Bardzo dobrze komponuje się z kurczakiem i wołowiną. Liście możemy kisić i podawać w postaci przystawki w okresie zimowym, a także dodawać do bigosu i zup.

> Poczytaj też o właściwościach i zastosowaniu oregano

hiacynt

Czosnek niedźwiedzi Biały 0,5g - Nasiona - W. Legutko

Jak kisić czosnek niedźwiedzi? Zebrane liście wraz z ogonkami myjemy i układamy w słoiku, przesypujemy solą i zalewamy gorącą wodą. Po upływie dwóch tygodni jest gotowy do spożycia. Liście nadają się również do mrożenia w całości lub po zmieleniu, tak przechowywane mogą być wykorzystane przez cały rok. Czosnek niedźwiedzi może być suszony bezpośrednio po zbiorze, najlepiej w piekarniku lub specjalnej suszarce do grzybów. W tej postaci jest dostępny do kupienia także w sklepach, jednak nie posiada już tak cennych właściwości jak świeży.

Podsumowanie

Czosnek niedźwiedzi jest stosowany w ziołolecznictwie jako skuteczny lek na wiele schorzeń. Do celów leczniczych wykorzystywane jest ziele i liście oraz cebule. Co ciekawe, jeszcze przed wynalezieniem antybiotyków, to właśnie czosnek był remedium na takie choroby jak gruźlica czy dur brzuszny. To właśnie dlatego czosnek nazywany jest naturalnym antybiotykiem. W aptekach i sklepach zielarskich można go kupić w postaci tabletek i przyjmować w przypadku choroby. Za każdym razem należy dokładnie zapoznać się z instrukcją i dawkowaniem preparatu.


Paulina Dopierała
Autorka artykułu
Absolwentka dietetyki na wydziale Nauk o Żywności i Żywieniu Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Ukończyła studia podyplomowe na kierunku psychodietetyki na Uniwersytecie SWPS. Prowadzi własną poradnię dietetyczną, w której pomaga pacjentom zadbać o zdrowe odżywianie i utrwalić zdrowe nawyki żywieniowe.