Bób – uprawa w ogrodzie. Wymagania, pielęgnacja, odmiany, siew

Bób to smaczne i zdrowe warzywo strączkowe, znane już od starożytności. W sezonie chętnie sięgamy po niego w ramach przekąski, możemy też przygotować z niego zupę czy smaczne gulasze. Najlepiej wybrać tu bób z własnego ogródka. Z naszym poradnikiem dowiesz się, jak uprawiać bób od A do Z, bez tajemnic!

Bób (Vicia faba) jest rośliną pochodzącą najprawdopodobniej z terenów Bliskiego Wschodu oraz obszarów basenu Morza Śródziemnomorskiego. Obecnie stanowi powszechną roślinę uprawną. Bób, jak większość roślin strączkowych, jest wyjątkowo bogaty w białko. Roślina ta zasobna jest również w witaminy z grupy B, dlatego spożywać powinny go osoby będące na diecie wegetariańskiej, czy wegańskiej. Co jednak stanowi o wyjątkowej prozdrowotnej właściwości bobu, to zawarty w jego ziarnach aminokwas lewodopa. Jest on skutecznie stosowany w terapii osób, u których zdiagnozowano chorobę Parkinsona. 

To wszystko przemawia za tym, aby uprawiać bób samodzielnie, we własnym ogrodzie. Zaletą jest to, że jego uprawa jest prosta i niewymagająca. Potrzebujemy właściwie kilku rzeczy, a także wiedzy, jak dbać i pielęgnować nasz bób. Omawiamy to w tym artykule. Na początek jednak kilka słów wprowadzenia.

Popularne odmiany bobu

Odmiany bobu różnią się pomiędzy sobą m.in. wysokością roślin i wielkością nasion. Różnice między poszczególnymi odmianami dostrzec można również w terminach siewu i zbiorów, a także różnych okresach wegetacji. Warto wiedzieć, że bób zaliczany jest do nowalijek, inaczej młodych roślin.

Wyróżnić możemy odmiany wczesne, średniowczesne, średniopóźne i późne. Spośród wielu odmian bobu na uwagę zasługują m.in.:

  • Bachus – odmiana wczesna o wysokości 70- 90 cm i bardzo dużych nasionach;
  • Bizon – odmiana średnio wczesna o wysokości łodygi ok. 70-90 cm i bardzo dużych nasionach; 
  • Hangdown Biały – odmiana średnio późna o wysokości ok. 100 – 120 cm i średnio dużych nasionach;
  • Jankiel Biały – odmiana wczesna o wysokości ok. 70-90 cm średnio i średnio dużych nasionach;
  • White Windsor – odmiana średnio wczesna o wysokości ok. 80-100 cm i średnio dużych nasionach; 
  • Karmazyn – średnio późna odmiana o wysokości ok. 80-100 cm, co ciekawe, odmiana ta charakteryzuje się średnio dużymi czerwonymi nasionami.

Wymagania uprawowe

Bób jest rośliną mało wymagającą. Uznawany jest za raczej łatwy w uprawie. Dobrze również znosi chłód.

Najważniejsze informacje o warunkach uprawy bobu:

  1. Najlepszym miejscem uprawy bobu jest stanowisko słoneczne, jednak lekko zacienione. Do uprawy nadaje się zarówno grunt nieosłonięty, jak i szklarnia czy tunel foliowy. Najlepiej wybrać tu szklarnię tunelową z ochroną PVC od polskiego producenta W.Legutko, która zapewni roślinom optymalne warunki do wzrostu.
  2. Bób najlepiej rośnie na glebie ciężkiej, gliniastej, wilgotnej i próchniczej. Ważne jest, aby zadbać o to, żeby gleba, na której zamierzamy uprawiać bób, nie była zbyt kwaśna. Jeżeli decydujemy się na wysiew nasion bobu w pojemniku, najlepiej tu wybrać dobrą ziemię, bogatą w składniki pokarmowe. Dobrym wyborem będzie bio ziemia do warzyw i ziół WOKAS, która ma wszystko, czego młode roślinki potrzebują.
  3. Bób jest bardzo wrażliwy na niedostatek wody w glebie. Duże zapotrzebowanie na wodę występuje w okresie od wschodów do kwitnienia oraz w okresie zawiązywania strąków.

Czemu warto w ogóle uprawiać i wzbogacić dietę bobem? Ze względu na dużą zawartość witamin i składników mineralnych, które decydują o jego właściwościach prozdrowotnych. Po więcej informacji o bobie zapraszamy do artykułu: Bób – czy jest zdrowy?

Przygotowanie stanowiska pod uprawę bobu

Uprawa bobu najlepiej udaje się na podłożu gliniastym, jednak również na glebach lżejszych i piaszczystych jest możliwa. W takiej sytuacji konieczne jest uprzednie nawiezienie ziemi obornikiem lub kompostem. Zwróćmy uwagę na zawartość materii organicznej - dobrze, aby wynosiła 65%; świetnie sprawdzi się tu forma granulatu, która ułatwia stosowanie. Przykładem takiego produktu jest obornik granulowany AGRECOL, który nadaje się do zasilania roślin ogrodowych, na etapie przedsiewnym i pogłównym.

Na lżejszej glebie można uprawiać bób już w pierwszym, drugim roku po oborniku. Przed wysiewem należy pamiętać o tym, aby głęboko przeorać glebę jesienią. Bobu nie należy uprawiać na stanowisku, na którym rosły wcześniej inne rośliny strączkowe. Z powodzeniem można jednak uprawiać bób na zmianę z innymi warzywami.

Wysiew nasion bobu

Wysiew nasion bezpośrednio do gruntu możliwy jest od połowy marca do połowy kwietnia. Warto wiedzieć, że jeżeli siew możliwy jest już od początku marca, należy to zrobić od razu. Obowiązuje tu jedna zasada: im wcześniej, tym lepiej. Jeżeli siejemy ziarna bobu w tunelu lub w szklarni, początek marca również jest właściwym na to czasem.

Dzień przed siewem nasiona dobrze jest namoczyć. Siewu nasion dokonywać należy na głębokości ok. 4 – 5 cm w rzędach oddalonych od siebie o ok. 30 – 50 cm. Jedno nasiono umieszczamy co ok. 10 cm. Ciekawym sposobem uprawy bobu może być uprawa gniazdowa. W tej sytuacji umieszczamy w ziemi 2 – 3 ziarenka blisko siebie. Zachowujmy wtedy jednak większą odległość pomiędzy kolejną grupą wysianych nasion, ok. 20 – 30 cm.

Wskazówka Jeśli gleba jest dobrze nawodniona, po wysiewie ziaren wprost do gruntu nie należy ich podlewać od razu, ale zaczekać dobę.

Bób – zabiegi pielęgnacyjne

By cieszyć się zdrowymi i obfitymi plonami musimy pamiętać o kilku istotnych zabiegach pielęgnacyjnych.

Szczególnie ważne są w pielęgnacji bobu są:

  1. Okrywanie bobu agrowłókniną: siewki bobu wytrzymują przymrozki do minus 4° Celsjusza. Wyrośnięty bób potrafi wytrzymać nawet minus 6° Celsjusza. Natomiast gdy prognozowane są większe przymrozki, bób można przykryć agrowłókniną. Jest to specjalny ogrodniczy materiał z polipropylenu, który ochroni roślinę przed przemarznięciem.
  1. Odchwaszczanie: warto regularnie odchwaszczać glebę między rzędami. Obecność chwastów powodować może opóźnienie terminu dojrzewania, pogorszenie jakości i wartości biologicznej warzyw, czy obniżenie plonów. Bób, a także inne warzywa, które uprawiamy w przydomowym ogródku wymagają skutecznych metod ochrony przed chwastami, zarówno chemicznych, jak i mechanicznych. 
  1. Spulchnianie gleby: gleba, na której wzrasta bób powinna być napowietrzona i wilgotna. W związku z tym warto co jakiś czas lekko ją spulchnić. Zabieg polega na delikatnym naruszeniu warstwy wierzchniej gleby. W zależności od areału, można wykonać pracę ręcznie lub przy pomocy maszyny. 
  1. Podlewanie bobu: gleba powinna być dobrze nawodniona, ale nie bardzo mokra. Podlewanie wzrastającego bobu jest zatem bardzo istotne, gdyż wówczas roślina ma największe zapotrzebowanie na wodę. Bobu nie należy podlewać kiedy świeci słońce, najlepiej robić to rano lub wieczorem. 
  1. Nawożenie bobu: bób jest mało wymagającą rośliną jeśli chodzi o jego nawożenie. W trakcie wzrostu wykorzystuje azot atmosferyczny, zatem nie ma potrzebuje mocnego nawożenia azotem, nie zaszkodzi jednak mu dostarczyć od czasu do nawozu wieloskładnikowego dostępnego w każdym sklepie ogrodniczym.
  1. Ochrona chemiczna bobu: ochrona chemiczna ma na celu zapobieganie i zwalczane chorób, szkodników i chwastów atakujących uprawy bobu. Dobrą praktyką jest maksymalne wykorzystanie metod niechemicznych. Uzupełnienie ich stosowaniem pestycydów powinno nastąpić dopiero w sytuacji, w której potencjalne straty będą wyższe, niż koszt zabiegów. 
  1. Podwiązywanie roślin: niektóre, wyższe odmiany bobu, mogą wymagać podwiązywania. Nie jest to jednak niezbędne w przypadku tej rośliny. Jedną z metod utrzymywania bobu w stabilnej pozycji może być wspomniana już wcześniej uprawa gniazdowa. Dwie, trzy rośliny wzrastające bezpośrednio obok siebie, wzajemnie stanowią dla siebie oparcie. Profilaktycznie można także utworzyć rusztowanie, poprzez wbicie palików na początku i na końcu zagonu. Przeciągnięty pomiędzy nimi sznurek będzie stabilizował rośliny.

Każda roślina w naszym ogrodzie wymaga odpowiednich narzędzi do pielęgnacji, nie inaczej jest z bobem. Dlatego warto mieć pod ręką najważniejsze sprzęty typu rękawice ochronne, grabie czy pikownik. Możemy je skompletować samodzielnie albo też zakupić gotowy zestaw, np. praktyczny zestaw ogrodowy ERGO, który zawiera najpotrzebniejsze akcesoria dla każdego ogrodnika.

bób ogrodowy jankiel bialy

Bób ogrodowy Jankiel Biały 50g - Nasiona - W. Legutko

Czy bób wymaga zmianowania?

Bób jest rośliną idealną do uprawy przedplonowej. Pozostawia on po sobie stanowisko wzbogacone w związki azotu i dobrze spulchnione, korzystne dla praktycznie wszystkich pozostałych roślin warzywnych. Bób jest jedną z nielicznych roślin niewymagających zmianowania. Nie zaleca się jednak wysiewu bobu po innych roślinach bobowatych. Pozwoli to uniknąć chorób i szkodników po wcześniejszych uprawach. 

W jakim towarzystwie bób rośnie najlepiej? 

Dobrze jest, w uprawie współrzędnej, siać lub sadzić bób w towarzystwie roślin kapustnych, kukurydzy i ziemniaka. Nie zaleca się natomiast uprawy bobu w sąsiedztwie pomidora, selera, grochu, fasoli oraz buraka.

> Przeczytaj, jak uprawiać ziemniaka w ogrodzie

Choroby i szkodniki atakujące bób

Do najczęstszych problemów dotykających uprawy bobu należą choroby atakujące tę roślinę. Wśród nich wymienić należy:

  • askochytozę bobu,
  • rdzę bobu,
  • mączniaki,
  • wirus mozaikowego zwijania liści,
  • żółtą mozaikę fasoli na bobie,
  • czekoladową plamistość,
  • wirus więdnięcia bobu,
  • szarą pleśń, zgniliznę twardzikową i fuzariozę.

Najpowszechniejszymi szkodnikami atakującymi bób są natomiast: mszyce, strąkowiec bobowy, wciornastek, oprzędzik pręgowany, pachówka strąkóweczka, pędraki i drutowce.

Dobrym i sprawdzonym sposobem na walkę ze szkodnikami i chorobami atakującymi bób jest jego wczesny wysiew. Im wcześniej wysiewamy bób, tym mniej narażony jest on na atak szkodników.

Zbiór i przechowywanie bobu

Termin zbioru nasion bobu przeciętnie przypada na połowę lipca. Okres ten może być zróżnicowany ze względu na odmianę czy termin siewu. Ważne jest, aby dokonać zbioru wówczas, gdy okrywy strąków są jędrne i zielone, bez obecności czarnych plam. Świeżo zebrane nasiona można przechowywać przez ok. 2 – 3 tygodnie w temperaturze 0 – 1°C. 

Bób przeznaczony na suche nasiona zbiera się we wrześniu. Okrywy strąków są już wówczas wyschnięte i sczerniałe. Pozostałe na polu resztki roślin wystarczy zaorać. Wzbogacą ziemię przeznaczoną pod kolejne uprawy. 

Bób jest rośliną jednoroczną. Rośnie w pojedynczych łodygach o wysokości ok. jednego metra. Na pędzie bobu znajduje się nawet do kilkunastu strąków.

Warzywo jest niewymagające i proste w uprawie. Z powodzeniem można bób siać nawet w przydomowym ogródku. Bób to jedno z tych warzyw, z którym z całą pewnością doskonale poradzą sobie początkujący działkowcy. Zachęcamy do zakupu nasion i do spróbowania własnych sił w uprawie bobu. Powodzenia! 


Bób ogrodowy Karmazyn Zielony 50g - Nasiona - W. Legutko

Jolanta Merda
Autorka artykułu
Fascynatka ochrony roślin i pasjonatka ich uprawy. Doskonale wie, że opieka nad rośliną nie sprowadza się tylko do nawożenia i podlewania. Szczególnie umiłowała sobie warzywa i zioła uprawiane w doniczkach, przez które uginają się parapety i półki w jej domu. Jej zdaniem w każdym domu i ogrodzie powinno być dużo zieleni, ponieważ wpływa to pozytywnie na ludzkie samopoczucie, czego sama jest doskonałym przykładem. Ukończyła studia na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu na kierunku ochrona środowiska.